Ο ΜΕΓΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ

"... τα των ανθρώπων ήθη κατεκόσμησας". - Με τη φράση αυτή, το απολυτίκιο, απόλυτα επιτυχημένα, τονίζει την κοινωνική προσφορά του Άγιου Βασιλείου, πού με τη θεία διδασκαλία του στόλισε με αρετές τα ήθη και τη ζωή των ανθρώπων. Ό Μέγας αυτός πατέρας και διδάσκαλος της "Ορθόδοξης Εκκλησίας γεννήθηκε το 329, κατ' άλλους το 330 μ.Χ. στη Νεοκαισάρεια του Πόντου, σύμφωνα με τα γραφόμενα του φίλου του Αγ. Γρηγορίου του Θεολόγου. Τα δε εγκυκλοπαιδικά λεξικά αναφέρουν σαν πατρίδα του Μ. Βασιλείου την Καισαρεία της Καππαδοκίας. Οι γονείς του Βασίλειος (και αυτός), πού καταγόταν από την Νεοκαισάρεια του Πόντου και Έμμέλεια, πού καταγόταν από την Καππαδοκία, αν και κατά κόσμον ευγενείς και πλούσιοι, είχαν συγχρόνως και ακμαιότατο χριστιανικό φρόνημα. Αυτοί μάλιστα έθεσαν και τις πρώτες -καθοριστικής σημασίας-πνευματικές βάσεις του Αγίου. Με εφόδιο αυτή τη χριστιανική ανατροφή, ό Βασίλειος αρχίζει μια καταπληκτική ανοδική πνευματική πορεία. "Εχοντας τα χαρίσματα της ευστροφίας και της μνήμης, κατακτά σχεδόν όλες τις επιστήμες της εποχής του. Και το σπουδαιότερο, κατακτά τη θεία θεωρία του Ευαγγελίου, πού την κάνει αμέσως πράξη με την αυστηρή ασκητική ζωή του. "Ας αναφέρουμε όμως, περιληπτικά, την πορεία των δραστηριοτήτων του. Μετά τις πρώτες του σπουδές στην Καισαρεία και κατόπιν στο Βυζάντιο, επισκέφθηκε, νεαρός ακόμα, την Αθήνα, όπου επί τέσσερα χρόνια συμπλήρωσε τίς σπουδές του, σπουδάζοντας φιλοσοφία, ρητορική, γραμματική, αστρονομία και ιατρική, έχοντας συμφοιτητές του τον Γρηγόριο τον Ναζιανζηνό (τον θεολόγο) και τον Ιουλιανό τον Παραβάτη. Από την Αθήνα επέστρεψε στην Καισαρεία και δίδασκε την ρητορική τέχνη. Αποφάσισε όμως, να ακολουθήσει τη μοναχική ζωή και γι' αυτό πήγε στα κέντρα του ασκητισμού, για να διδαχθεί τα της μοναχικής πολιτείας στην Αίγυπτο, Παλαιστίνη, Συρία και Μεσοποταμία. "Οταν επέστρεψε, αποσύρθηκε σε μια Μονή του Πόντου, αφού έγινε μοναχός, και ασκήθηκε έκεϊ με κάθε αυστηρότητα για πέντε χρόνια (357-362). "Ηδη τέλεια καταρτισμένος στην "Ορθόδοξη Πίστη, χειροτονήθηκε διάκονος και πρεσβύτερος από τον επίσκοπο Καισαρείας Εύσέβιο. Ό υποδειγματικός τρόπος της πνευματικής εργασίας του δεν αργεί να τον ανεβάσει στο θρόνο της άρχιερωσύνης, διαδεχόμενος τον Εύσέβιο στην επισκοπή της Καισαρείας (370). Με σταθερότητα και γενναίο φρόνημα, ως αρχιερέας έκανε πολλούς αγώνες για την Όρθόδοξη Πίστη. Με τους ορθόδοξους λόγους πού συνέγραψε, κατακεραύνωσε τα φρονήματα των κακοδόξων. Στούς αγώνες του κατά του Αρειανισμού αναδείχτηκε αδαμάντινος, οϋτε κολακείες βασιλικές του Ούάλεντα (364-378), πού πήγε αυτοπροσώπως στην Καισαρεία για να τον μετατρέψει στον Αρειανισμό, οϋτε οι απειλές του Μόδεστου μπόρεσαν να κάμψουν το ορθόδοξο φρόνημα του Αγίου. Υπεράσπισε με θάρρος την "Ορθοδοξία, καταπλήσσοντας τον βασιλιά και τους Άρειανούς. Ακόμα, αγωνίστηκε κατά της ηθικής σήψεως και επέφερε σοφές μεταρρυθμίσεις στο μοναχισμό. Ή δε υπόλοιπη ποιμαντορική δράση του, υπήρξε απαράμιλλη, κτίζοντας την περίφημη "Βασιλειάδα", συγκρότημα με ευαγή Ιδρύματα, όπως φτωχοκομεΐο κ.ά., όπου βρήκαν τροφή και περίθαλψη χιλιάδες πάσχοντες κάθε ηλικίας, γένους και φυλής. Να αναφέρουμε επίσης ότι ό Μ. Βασίλειος, εκτός των άλλων έργων του, έγραψε και Θεία Λειτουργία, πού, μετά την επικράτηση αυτής της συντομότερης του Αγ. Ιωάννου του Χρυσοστόμου, τελείται 10 φορές το χρόνο: την 1η Ιανουαρίου (όπου γιορτάζεται και ή μνήμη το υ), τις πρώτες πέντε Κυριακές της Μ. Τεσσαρακοστής, τις παραμονές των Χριστουγέννων και των Θεοφανείων, την Μ. Πέμπτη και το Μ. Σάββατο. Στά πενήντα του χρόνια ό Μέγας Βασίλειος, εξαιτίας της ασθενικής κράσεώς του και της αυστηρής ασκητικής ζωής του (ορισμένες πηγές λένε από βαριά αρρώστια του ήπατος ή των νεφρών), την 1η Ιανουαρίου του 378 ή κατ' άλλους το 379 με 380, εγκαταλείπει το φθαρτό και μάταιο αυτό κόσμο, αφήνοντας παρακαταθήκη και Ιερή κληρονομιά στην ανθρωπότητα ένα τεράστιο πνευματικό έργο.
Άπολυτίκιον.

 "Ηχος α'.

Εις πάσαν την γήν έξήλθεν ό φθόγγος σου, ως δεξαμένην τον λόγον σου· δι' ου θεοπρεπώς έδογμάτισας, την φύσιν των όντων έτράνωσας, τα των ανθρώπων ήθη κατεκόσμησας, Βασίλειον ίεράτευμα, Πάτερ Όσιε· πρέσβευε Χριστώ τω Θεώ, σωθήναι τάς ψυχάς ημών.