Εκκλησία και Τεχνολογία

Μήνυμα προς τους συνέδρους της Ημερίδος με θέμα "Τα σύγχρονα ηλεκτρονικά μέσα στην υπηρεσία του ποιμαντικού έργου της Εκκλησίας: Διαπιστώσεις και Προοπτικές"


Σεβασμιώτατοι
Θεοφιλέστατοι,
Ἀδελφοὶ Συμπρεσβύτεροι, 
Ἐλλογιμώτατοι κ. Καθηγητές.

Χαίρετε ἐν Κυρίῳ πάντοτε! 

Δυὸ διαφορετικὲς ὄψεις παροῦσες στὸ σημερινὸ κόσμο ἐξακολουθοῦν νὰ διαγράφουν τὰ ἀποτελέσματα τῆς χρήσης τῆς τεχνολογίας ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο. Ἡ πρώτη θεωρεῖ τὴν τεχνολογία καὶ τὰ ἐπιτεύγματά της σὰν μιὰ διαρκῆ εὐλογία γιὰ τὸν ἄνθρωπο καὶ τὴν κοινωνία. Ἡ τεχνολογία ἐμφανίζεται σὰν ἡ κινητήρια δύναμη τῆς προόδου, ποὺ μπορεῖ νὰ δώσει τὶς λύσεις στὰ κοινωνικά μας προ-βλήματα, ὁ βοηθὸς στὴν ἀπελευθέρωση τοῦ ἀνθρώπου ἀπὸ τυχὸν καταδυνα-στεύσεις του, ἡ πηγὴ τῆς μόνιμης εὐημερίας του. Ἡ ὄψη αὐτὴ ἔχει τὶς ρίζες της στὶς εὐρωπαϊκὲς κοινωνικὲς φιλοσοφίες τοῦ 19ου αἰώνα τῶν Simon, Marx καὶ Comte. Υἱοθετεῖται εὔκολα ἀπὸ πολλοὺς ἐπιστήμονες καὶ μηχανικούς, ἀπὸ ἀρχηγοὺς κρατῶν καὶ ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους ποὺ ἀναζητοῦν μιὰ ἐλπίδα καὶ στὴν ἀναζήτησή τους αὐτὴ ἐμπιστεύονται τὶς ἐπιστημονικὲς καὶ τεχνικὲς δυνατότητες τοῦ ἀνθρώπου γιὰ καλύτερο αὔριο. 
Μιὰ δεύτερη ὄψη ἐμφανίζει τὴν τεχνολογία σὰν μιὰ κατάρα γιὰ τὸν ἄνθρωπο. Εἶναι αὐτὴ ποὺ μειώνει τὶς δουλειὲς τῶν ἀνθρώπων δημιουργώντας ἀνεργία, καταργεῖ τὴν ἰδιωτικὴ ζωὴ καὶ παρεμβαίνει στὰ προσωπικά του δεδο-μένα, τὴν ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου καὶ γενικότερα τὴν ἀξιοπρέπειά του. Σύμ-φωνα μὲ αὐτὰ ἡ τεχνολογία εἶναι αὐτόνομη καὶ δύσκολα ἐλέγξιμη, προβάλλο-ντας ὑλιστικὲς ἀρχὲς καὶ καταστρέφοντας τὶς θρησκευτικὲς ἀξίες, δημιουργώ-ντας ἕνα ἀσφυκτικὸ περιβάλλον ποὺ δηλητηριάζει τὴ φύση καὶ ὑποβιβάζει τὴν ἀνθρώπινη προσωπικότητα. Ἡ ὄψη αὐτὴ ἀρχίζει καὶ ἐμφανίζεται στὴν ἐποχή μας μὲ τὰ οἰκολογικὰ καὶ κοινωνικὰ προβλήματα, ποὺ προκύπτουν ἀπὸ τὴν ἀλόγιστη χρήση τῶν τεχνολογικῶν ἐπιτευγμάτων. 
Κάθε μία ἀπὸ αὐτὲς τὶς ὄψεις ἀντανακλᾶ πραγματικὰ προβλήματα ποὺ ἀναφέρονται στὴ σχέση τῆς τεχνολογίας μὲ τὴν κοινωνία μας. Μποροῦμε νὰ ἐντοπίσουμε διάφορες ἐμπειρικὲς ἀποδείξεις ποὺ ἐνισχύουν τὴν μία ἢ τὴν ἄλλη θέση, χωρὶς νὰ προσθέτουμε ἰδιαίτερη γνώση στὴν κατανόηση τῶν πραγματικῶν μηχανισμῶν μὲ τοὺς ὁποίους ἡ τεχνολογία ὁδηγεῖ τὴν κοινωνικὴ ἀλλαγὴ στὸ μέλλον. Τὰ τελευταῖα χρόνια στὰ ὁποῖα δίνεται μεγάλη ἔμφαση στὴν οἰκολογικὴ τεχνολογία, δηλαδὴ στὴν τεχνολογία ἐκείνη ποὺ ἐξυπηρετεῖ τὸν ἄνθρωπο καὶ ἐπιλύει τὶς διευρυμένες ἀνάγκες του, χωρὶς ὅμως νὰ καταστρέφει τὴν περιβαλλοντικὴ ἰσορροπία τῶν οἰκοσυστημάτων, δημιουργοῦνται εὐαισθησίες καὶ ἐρωτήματα σχετικὰ γιὰ τοὺς τρόπους σύσφιξης τῆς σχέσης τῶν εἰδικῶν τῆς τεχνολογίας μὲ τὶς κοινωνικὲς καὶ θεολογικὲς ἐπιστῆμες καὶ τὸν πολιτισμό. 
Ἡ Ἱερὰ Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος συμμετέχοντας στὶς ἀνησυχίες τοῦ λαοῦ μας τόσο γιὰ τὶς προοπτικὲς ποὺ ἀνοίγονται μὲ τὶς νέες τεχνολογίες γιὰ τὴν ἀποτελεσματικότερη διαποίμανση τῶν Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν καὶ τὴ σύσφιξη τῶν προσωπικῶν σχέσεων τῶν Ἐνοριῶν, ὅσο καὶ γιὰ τὰ προβλήματα ποὺ ἐμφανίζονται καὶ δημιουργοῦνται ἀπὸ τὴν πολυπλοκότητα τῶν συσκευῶν τῆς πληροφορικῆς καὶ τὶς δυνατότητες ποὺ δίνονται μὲ αὐτὲς στὸν καθένα μας γιὰ πρόσβαση σὲ εὖρος πληροφοριῶν, ἀκόμη καὶ σὲ αὐτὲς ποὺ ὀνομάζονται εὐαίσθητες, διοργανώνει τὴν ἡμερίδα αὐτή. 
Τὸ ἐνδιαφέρον τῆς Ἱερᾶς Συνόδου καὶ προσωπικὰ ἐμοῦ δὲν εἶναι τυχαῖο, ἀλλὰ ξεκινάει ἀπὸ τὴν ἐντολὴ τοῦ Ἀποστόλου τῶν Ἐθνῶν Παύλου «πάντα δὲ δοκιμάζετε, τὸ καλὸν κατέχετε, ἀπὸ παντὸς εἴδους πονηροῦ ἀπέχεσθε» (Α΄ Θεσ. ε΄ 21-22), ἀλλὰ καὶ τὴ συνολικὴ θέση τῆς παράδοσής μας καὶ τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας γιὰ τὴν ἀποδοχὴ τῶν νέων τεχνολογιῶν καὶ τῶν θύραθεν μὲ προσοχὴ καὶ εὐλάβεια στὸ πρόσωπο κάθε ἀνθρώπου ἔχοντες πάντα κατὰ νοῦν ὅτι οἱ τέχνες καὶ οἱ ἐπιστῆμες ὑπάρχουν γιὰ νὰ προσφέρουν στὸν ἄνθρωπο τὰ ἀναγκαῖα, ὅπως πολὺ ὄμορφα μᾶς λέγει ὁ μεγάλος πατέρας τῆς Ἐκκλησίας μας, ἅγιος Γρηγόριος ὁ Νύσσης: «Καὶ προσῆκεν εὐκαίρως εἰπεῖν καὶ τὸ τοῦ Βαρούχ• Οὗτος ἐξεῦρε πᾶσαν ὁδὸν ἐπιστήμης καὶ ἔδωκεν αὐτὴν ᾿Ιακὼβ τῷ παιδὶ αὐτοῦ. Διὰ τοῦτο τέχναι ἔμπυροι, καὶ πυρὸς χωρίς, καὶ ἄλλαι ἔνυδροι, καὶ μυρίαι τῶν ἐπιτηδευμάτων εὑρέσεις, ἵνα ταῖς τοῦ βίου χρείαις ἀνενδεὴς ἡ διακονία γένηται. Καὶ ὁ μὲν Θεὸς οὕτως, ὁ πρῶτος τῆς εὐποιΐας εὑρετὴς καὶ τῶν ἡμῖν ἀναγκαίων πλούσιος ὁμοῦ καὶ συμπαθὴς χορηγός» (Γρηγορίου Νύσσης, Περὶ φιλοπτωχίας καὶ εὐποιΐας, PG 46, 464B).
Μὲ αὐτὲς τὶς σκέψεις, τὶς εὐχὲς καὶ τὶς προσδοκίες μου χαιρετίζω αὐτὴν τὴν Ἡμερίδα, τὴν ὁποία διοργανώνει ἡ Ἱερὰ Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καὶ εὔχομαι τὴν κατὰ Θεὸν ἀξιοποίηση τῶν πορισμάτων αὐτῆς, ὡς καὶ πλούσιον τὸν ἀμιτὸν ἐν τοῖς διακονίοις ὑμῶν, «ἵνα δῴη ὑμῖν κατὰ τὸν πλοῦτον τῆς δόξης αὐτοῦ κραταιωθῆναι διὰ τοῦ Πνεύματος αὐτοῦ εἰς τὸν ἔσω ἄνθρωπον, κατοικῆσαι τὸν Χριστὸν διὰ τῆς πίστεως ἐν ταῖς καρδίαις ὑμῶν» (Ἐφεσ. γ΄ 16-17).